کنوانسیون بین‌المللی مداخله در دریاهای آزاد پیامد سوانح ناشی از آلودگی نفتی (1969)
کنوانسیون بین‌المللی مداخله در دریاهای آزاد پیامد سوانح ناشی از آلودگی نفتی (1969)1
تاریخ لازم‌الاجرا شدن توسط اعضاء تاریخ تصویب در آیمو - 06/05/ 1975 29/11/1969
تاریخ لازم‌الاجرا شدن تاریخ تودیع سند الحاق تاریخ لازم‌الاجرا شدن
01/08/1376 03/05/1376 07/11/1375
در کنوانسیون مذکور، حقوق کشورهای ساحلی درزمینه اتخاذ تدابیر در دریاهای آزاد برای جلوگیری، دفع یا رفع خطر ناشی از یک سانحه دریایی از سواحل خود یا کشورهای ذینفع تعریف‌شده است. بااین‌حال، کشورهای ساحلی مجاز هستند پس از تبادل‌نظر با منابع ذینفع، به‌ویژه کشور یا کشورهای صاحب‌پرچم کشتی یا کشتی‌های درگیر، مالکان کشتی‌ها یا محموله‌های فوق‌الذکر و در صورت امکان، کارشناسان مستقلی که برای همین منظور تعیین‌شده‌اند اقدامات مقتضی را انجام دهند. اگر یک کشور ساحلی فراتر ازآنچه در این کنوانسیون مجاز شناخته‌شده است تصمیماتی اتخاذ نماید، ملزم به پرداخت غرامت خسارت ناشی از آن خواهد بود. در این کنوانسیون، تدابیر لازم برای حل‌وفصل اختلافات ناشی از اجرای کنوانسیون قیدشده است. کنوانسیونی که در 29 نوامبر 1969 به تصویب رسید و در 6 مه 1975 لازم‌الاجرا شد. به‌طورکلی بحث ضرورت مداخله در دریاهای آزاد برای جلوگیری از شیوع یا کاهش آلودگی در آب‌های دولت ساحلی به دنبال بروز حادثه توری کانیون مطرح شد.
در سال (١٩٧۶) تانکر نفت‌کش توری کانیون به ظرفیت 118000 تن که در لیبریا ثبت‌شده بود نزدیک صخره‌های استونز به گل نشست و دونیمه شد و درنتیجه ۶٠ هزار تن نفت خام از داخل مخازن کشتی فوق به دریا ریخت. به دنبال این حادثه، کشتی مذکور به دستور مقامات دولت انگلیس بمباران شد تا شاید با شعله‌ور شدن و سوختن محموله نفتی، اثرات آلودگی ناشی از آن کاهش پیدا کند. متعاقب اقدام دولت انگلیس موضوع مداخله دردریای آزاد به‌منظور جلوگیری یا کاهش آلودگی و توجیه حقوقی آن از دیدگاه حقوق بین‌المللی در بین محافل حقوقی موردبحث و بررسی قرار گرفت و بلافاصله پس‌ازاین اقدام، این سؤال طرح شد چنانچه حادثه دردریای سرزمینی به وقوع پیوندد، اختیارات دولت ساحلی در چنین شرایطی چیست؟
آیا دولت ساحلی در خارج از آب‌های سرزمینی اگر حادثه‌ای به وقوع بپیوندد، چه مکانیسمی بر رفتار و واکنش دولت‌ها باید حاکم باشد؟ در همین ارتباط با تلاش سازمان بین‌المللی دریانوردی وقت اقدام به تصویب کنوانسیون بین‌المللی مداخله در دریاهای آزاد در صورت بروز سوانح آلودگی نفتی گردید. نهایتاً با برگزاری اجلاسی توسط سازمان بین‌المللی دریانوردی در همین ارتباط کنوانسیون مداخله منعقد گردید. یادآوری می کند که کنوانسیون مداخله اصولاً ناظر به آلودگی ناشی از نفت‌های بادوام از قبیل نفت خام، نفت کوره و نفت دیزل هست اما پروتکل (١٩٧٣) الحاقی به کنوانسیون مداخله دردریای آزاد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت قلمرو شمول آن را به سایر مواد آلوده‌کننده نیز گسترش داد. به‌موجب کنوانسیون مداخله، دولت‌های عضو مجازند که اقدامات ضروری را برای حفاظت محیط‌زیست خود، ولو خارج از آب‌های سرزمینی به عمل‌آورند.
در کنوانسیون به مصادیق اقدامات ضروری اشاره‌ای نشده و صرفاً شرایط و محدودیت‌هایی که برای استفاده از این حق باید رعایت گردد، تعین شده است.
در تدوین کنوانسیون مداخله دو نکته اساسی موردتوجه قرار داشته است:
اولاً دولت‌ها باید حالت تناسب و اعتدال اقدامات خود را حفظ نمایند
ثانیاً حقوق دولت‌ها در طرح دعوی علیه اقدامات افراط‌آمیز سایر دول به‌عنوان یک اصل اساسی شناخته شود.
1 International Convention Relating to Intervention on the High Seas in Cases of Oil Pollution Casualties (INTERVENTION) (1969)
