مفهوم حقوق ممتاز دریایی
حق دریایی مؤسس وجه متمایز و تاریخی حقوق دریایی مدرن است. اساس این حقوق به دوران قرون‌وسطی برمی‌گردد. حق ممتاز دریایی حقی است عینی (line) که اساس و بنیان حق اقدام علیه شیء (action in rem) را تأسیس می کند. شیء کشتی است و اقدام علیه آن به‌منظور به ثمر رساندن نفس ادعایی است که در حق عینی مستتر است. این دو حق لازم و ملزوم‌اند یعنی هر جا که وجود حق عینی دریایی ثابت شود، حق دعوی علیه کشتی نیز قابلیت اقامه پیدا می‌کند؛ و هر جا حق اقامه دعوی علیه کشتی مشاهده شود، وجود حق عینی نیز اثبات پذیر خواهد بود.
3-5 تعریف اسناد حقوقی و تفاوت کنوانسیون به‌عنوان یک سند حقوقی با دیگر اسناد حقوقی بین‌المللی
معاهده توافق کشورها به‌صورت مکتوب و طبق حقوق بین‌المللی برای طرفین الزام حقوقی و مکلفیت ایجاد می‌کند. این توافق با عناوین مختلف انعکاس می‌یابد. عهدنامه (میثاق، کنوانسیون)، منشور، پیمان، اعلامیه، یادداشت تفاهم، بیانیه و الحاقیه ها (پروتکل)، اصلاحیه‌ها، توصیه‌ها، آیین‌نامه‌ها، راهنماها و قطعنامه‌ها و… از مهم‌ترین عناوینی است که برای عنوان یک موافقت بین‌المللی صورت می‌گیرد. البته اسناد حقوقی در سازمان بین‌المللی دریانوردی شامل اسناد حقوقی سازمان جهانی دریانوردی که به اعمال حاکمیت بین‌المللی در عرصه دریاها کمک می‌نمایند عبارت انداز: •عهدنامه‌ها(کنوانسیون‌ها) •الحاقیه ها(پروتکل‌ها) •اصلاحیه‌ها •توصیه‌ها،آئین‌نامه‌ها و راهنماها •قطعنامه‌ها
3-5-1 عهدنامه (کنوانسیون‌ها)
عهدنامه عبارت است از توافقی که به‌صورت کتبی بین دولت‌ها منعقدشده و مشمول حقوق بین‌المللی است با قطع‌نظر از اینکه در یک یا چند سند تنظیم‌شده باشد ضمناً در برخی از کشورها بین کنوانسیون و عهدنامه تفاوتی گذاشته نمی‌شود. مهم‌ترین اسناد سازمان بین‌المللی دریانوردی و اسناد حقوقی که کشورهای عضو برای ساماندهی بعضی جنبه‌های مسائل دریایی، نظیر ایمنی یا آلودگی در دریا، مجبور به رعایت آن هستند. عهدنامه‌ها از روی عنوان و تاریخ تصویب در مجمع شناخته می‌شوند. در این اسناد، ممکن است جزئیات فنی مطالب نیز، به‌صورت ضمایم پیوستی، لحاظ شده باشند. کشورهای عضوی که عهدنامه‌ای را تنفیذ می‌کنند یا به آن ملحق می‌شوند موظف هستند الزامات آن را در پوشش قانون ملی به اجرا درآورند.
تنفیذ برای کشور عضو، وظیفه دوگانه‌ای ایجاب می‌کند که شامل پذیرش تعهد مندرجات عهدنامه و قبول نظارت بین‌المللی است.
مجموعه قوانین و مقررات بندری دریایی ایران، تنظیم مدیریت حقوقی، ناشر روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان بنادرودریانوردی، 1382، انتشارات دید آور، ص 203.
دایره‌المعارف جامع دریایی بندری – سازمان بنادر و دریانوردی
