قانون مربوط به فرایند گزارشگری شرکتها

قبل از اینکه در مورد مقررات گزارشگری مطالبی عنوان گردد، لزوم گزارشگری در شرکتهای سهامی عام، به طور مختصر مورد بررسی قرار می‌گیرد.

شرکتهای سهامی خاص یا شرکتهایی که تعداد سهامداران آن بسیار محدود است نیاز به گزارشگری مفصل ودقیقی ندارند، زیرا سهامداران بر فعالیتهای مدیریت نظارت کافی دارند یا خودشان مدیران اجرایی شرکت می­باشند و در جریان امور شرکت قرار می‌گیرند. ولی هنگامی که شرکتها برای توسعه فعالیتهای تجاری اقدام به فروش اوراق بهادار به عموم می­ کنند، تعداد سهامداران افزایش می­یابد و مسأله تفکیک مدیریت از مالکیت مورد توجه قرار می‌گیرد. مدیران، گردانندگان اصلی شرکت هستند و سهامداران کلیه امکانات و منابع شرکت را در اختیار آنان قرار می‌دهند. مدیران با به کارگیری و تخصیص بهینه منابع باید حداکثر سود را نصیب سهامداران سازند. بنابراین، مدیران ناگزیرند گزارشی در خصوص استفاده از منابع، همچنین نتایج حاصل از به کارگیری منابع را جهت اطلاع سهامداران تهیه و منتشر نمایند. ممکن است مدیران قصد داشته باشند که نتایج کار خود را بهتر از آنچه هست جلوه دهند. همچنین ممکن است از افشای برخی اطلاعات خودداری کنند. بنابراین، باید مرجع قدرتمندی وجود داشته باشد و مشخص کند که مدیریت چه نوع اطلاعاتی را چگونه و در چه مواقعی باید گزارش نماید؟

فرایند گزارشگری شرکت باید به گونه‌ای باشد که برای همه گروه ها مطلوب باشد. از این رو، اهمیت وضع قوانین در این امور به شدت احساس می­ شود. اگر کشورهای خواهان بازار سرمایه کارآ باشند باید قوانین دقیقی وضع نمایند. همچنین یک سازمان نظارت کننده بر اجرای قوانین باید ایجاد گردد تا از وقوع مجدد بحرانی شبیه بحران 1929 جلوگیری نماید. در تاریخ دوم اکتبر سال 1929 قیمت سهام در بورس نیویورک یکباره سقوط کرد  یکی از دلایل برای کمک به سرمایه‌گذار جهت تصمیم ­گیری باید گزارشهای مختلفی در طول سال از سوی شرکتها منتشر گردد و یک نسخه از آن در اختیار مرجع ناظر بر گزارشگری شرکتها گذارده شود(ویلامز و پراتر، 2010). همچنین این گزارشها باید در اسرع وقت به اطلاع کلیه افراد ذینفع و علاقه‌مند، خصوصا سهامداران بالقوه و بالفعل برسد. شرکتهای سهامی عام باید گزارشهای زیر را تهیه و ارائه نمایند:

الف) گزارش سالانه

ب) گزارش سه ماهه

ج) گزارش رویدادهای مهم

طبق گزارش توجیهی استقرار سیستم اطلاعات مدیریت MIS در بورس تهران مهر ماه 1375 اطلاعات مورد نیاز به قرار زیرند:

1. اطلاعات مربوط به شرکتها

الف) اطلاعات غیر مالی: سطح تولید، تعداد پرسنل و ترکیب آنها، اعضای هیئت مدیره، نام و نشانی شرکت، ارزیابی شرکتها، شرکتهای پذیرفته شده به طور مشروط، شرکتهای متقاضی پذیرش

ب) محاسبه نسبتها و شاخص

2. 2. اطلاعات مربوط به داد و ستد سهام: روزانه، ماهانه، سالانه، نوع صنعت، مبلغ و تعداد 10 شرکت نخست فعال، نیمه فعال، غیر فعال.
   3. اطلاعات مربوط به اقتصاد کلان

2. اطلاعات مربوط به بورس­های جهان: از طریق پرسشنامه و درخواست اطلاعات از بورس­های مختلف بصورت مستمر و یا از منابع زیر:

• انتشارات فدراسیون جهانی بورسهای اوراق بهادار
• انتشارات فدراسیون بورسهای منطقه آسیا و اروپا
• انتشارات مربوط به بازارهای در حال رشد
• سایر منابع خارجی (هاشمی و صادقی، 1388).

5. اطلاعات مربوط به کارگزاران: این اطلاعات شامل:

- تعداد کارگزاران

- حجم معاملات سرانه

- روند تغییرات

اطلاعات فوق اطلاعاتی هستند که بورس اوراق بهادار باید خود را موظف به ارائه آنها بداند. تجزیه و تحلیل اطلاعات به عهده اشخاص، شرکت­های مشاوره و کارگزاران می­باشد (فتحی و توکلی، 1388).

- Williams & Prather

- FIBV

- FEAS

- IFC