- مرحله توسعه یا رشد
در این مرحله، شرکتهایی که از مرحله آغازین گذشتهاند، مشخص میگردند. این شرکتها رشد و ثروتمندتر شدن را با نرخی بیشتر از مرحله قبل ادامه می دهند. شرکتها محصول خود را بهبود بخشیده و قیمتهایشان را پایین میآورند. همچنین مبالغ قابل توجهی سرمایه گذاری را جذب می کنند. با توجه به ظهور تواناییهای بالقوه و کاهش ریسک این شرکتها، سرمایه گذاران تمایل بیشتری به سرمایه گذاری در آنها نشان می دهند. خط مشیهای مالی در این مرحله تعیین و تثبیت میشوند. سرمایه شرکت بین طیفهای بیشتری گسترده می شود. سود سهام نیز اغلب پرداخت می شود و به افزایش جذابیت این شرکتها در نزد سرمایه گذاران کمک می کند. بیشتر سرمایه گذاران به این مرحله علاقه دارند زیرا صنایعی که در این مرحله قرار دارند، فرصتهای بیشتری برای افزایش تقاضا، برای محصولات و خدمات خود نسبت به کل اقتصاد داشته اند(کولمان و تتی، 2008).
- مرحله تثبیت یا بلوغ
در این مرحله رشد شرکت معتدلتر می شود. فروش ممکن است باز هم افزایش یابد ولی نرخ آن از قبل کمتر خواهد بود. محصولات بیشتر استاندارد شده و نوآوری کمتری در آنها روی میدهد. بازار پر از رقابت بوده و هزینهها ثابت باقی میمانند و صنایع حرکت خود را بدون رشد قابل توجه ادامه می دهند. همچنین ممکن است برای مدت زیادی، یا به صورت متناوب، رکود نیز روی دهد. سرمایه گذارانی که به افزایش ارزش سرمایه خود می اندیشند از این مرحله دوری می کنند.
) تجزیه و تحلیل شرکت
سرمایهگذار پس از انتخاب صنعت، باید شرکتهایی را در صنعت انتخاب نماید که نسبت به دریافت سود سهام و افزایش قیمت سهام در آینده مطمئن باشد. برآورد کیفیت و کمیت سود در آینده عامل مهمی در موفقیت یا عدم موفقیت سرمایهگذار است. بنابراین سرمایهگذار باید تجزیه و تحلیلهای وسیعی را در مورد شرکت بشرح زیر انجام دهد:
اولاً: سرمایهگذار باید موقعیت رقابتی شرکت را بررسی کند زیرا اولین متغیری که کمیت سود آینده را تحت تأثیر قرار میدهد موقعیت رقابتی شرکت است. موقعیت رقابتی شرکت با معیارهایی از قبیل: میزان فروش، درآمد سالانه، رشد فروش، ثبات درآمد فروش و تنوع محصولات سنجیده می شود.
ثانیاً: سرمایهگذار باید کارایی مدیریت شرکت را مورد بررسی قرار دهد. مدیریت نقش فوق العادهای در موفقیت یا شکست شرکت دارد. مدیریت می تواند به شرکت حرکت ببخشد و ادامه حیات آن را تضمین کند. برخی از صاحبنظران، مدیران مجرب را سرمایه نامرئی و بسیار با ارزش شرکت تلقی می کنند. به همین خاطر است که برای سرمایهگذار، بررسی کارایی مدیریت ضروری است. تغییرات قیمت سهام بستگی به میزان کارایی مدیریت شرکت دارد و مهمترین عامل در تعیین ارزش سهام عادی، عامل مدیریت است. مطالعات اخیر نشان داده است که در صد بالایی از عدم موفقیت شرکتها، پی آمد مدیریت ناشایست و ناآزموده بوده است. تعیین کارایی مدیریت شرکت، کار بسیار مشکلی است ولی سرمایهگذار با بررسیهای خود می تواند تا حدودی کارایی مدیریت را ارزیابی کند. سرمایهگذار باید اطلاعاتی از قبیل: سن، میزان تحصیلات و میزان تجربیات مدیر را کسب نماید. در مرحله بعد سرمایهگذار باید بررسی نماید که آیا مدیریت توانسته است موقعیت رقابتی شرکت را حفظ نماید یا از قبل بهتر کند؟ آیا در دوران تصدی مدیریت قیمت سهام در بازار افزایش یافته است یا کاهش؟ آیا در مواقع لزوم، مدیریت توانسته است منابع مالی مورد نیاز شرکت را به نحو مطلوبی تأمین کند؟ آیا مدیریت برای رسیدن به اهداف شرکت، استراتژی های مشخصی در آینده دارد؟ (ترابی و هومن، 1389).
ثالثاً: سرمایهگذار باید کارایی عملیاتی شرکت را مورد بررسی قرار دهد. منظور از کارایی عملیاتی این است که شرکت بتواند بازده مناسبی روی منابع (دارئیها) بکار گرفته شده تحصیل نماید. یکی از معیارهایی که میتوان با آن کارایی عملیاتی را سنجید، درصد استفاده از ظرفیت تولیدی شرکت است. درصد استفاده از ظرفیت تولیدی ( و یا فروش) از این جهت مورد توجه سرمایه گذاران است که تأثیر عمده ای بر سود هر سهم دارد. برای تعیین کارایی شرکت و بررسی ریسک فعالیت آن، باید ظرفیت تولید واقعی با ظرفیت شرکت در نقطه سربسر مقایسه گردد. هرچه سطح ظرفیت واقعی بیشتر از سطح ظرفیت در نقطه سربسر باشد، شرکت کارا تر خواهد بود زیرا حاشیه ایمنی بیشتری وجود دارد و طبعاً سود هر سهم بیشتر می گردد. (یکی دیگر از معیارهای سنجش کارایی ، بررسی اهرم عملیاتی شرکت است که در اینجا از تشریح اهرم عملیاتی خودداری میگردد). سومین معیاری که کارایی عملیاتی شرکت را می سنجد، مخارج سرمایهای است. معیارهایی که قبلأ به تشریح آن پرداخته شد، کارایی عملیاتی شرکت را در گذشته و حال می سنجد. بر اساس مخارج سرمایهای که توسط شرکت انجام گرفته است میتوان کارایی عملیاتی را
درآینده پیش بینی کرد. زیرا شرکتها بر اساس پیش بینیهایی که نسبت به سطح تقاضا برای محصولات فعلی یا جدید دارند، اقدام به سرمایه گذاری در تجهیزات جدید خواهند کرد. میزان سرمایه گذاری در حال حاضر راهنمای خوبی جهت تعیین قدرت سودآوری آتی شرکت است (هاشمی و همکاران، 1389).
رابعاً: سرمایه گذار باید تجزیه و تحلیل دقیقی نسبت به بدهیهای شرکت داشته باشد. هدف از تجزیه و تحلیل بدهیها، تعیین توانایی شرکت جهت بازپرداخت آنها در سررسید است. اگر چه بکارگیری منابع دیگران سودآوری را افزایش میدهد ولی استفاده بیش از حد از اینگونه منابع آثار نامطلوبی بر قیمت بازار سهام خواهد گذاشت. بعبارت دیگر ریسک مالی شرکت افزایش خواهد یافت. بنابراین سرمایه گذار باید شرکتهایی را برای سرمایه گذاری انتخاب نماید. که از نظر پرداخت بدهی در سررسید توانمند باشند(پاپاداکی و سیوگل، 2007).
سرمایهگذار با بهره گرفتن از نسبتهای مالی از قبیل نسبتهای جاری، آنی، قادر است توانایی شرکت در پرداخت بدهیهای کوتاه مدت را ارزیابی کند. تجزیه و تحلیل ساختار سرمایه نیز اهمیت خاصی دارد. برخی از صاحبنظران عقیده دارند که ساختار سرمایه در تعیین ارزش سهام شرکت مؤثر است. بنابراین در ساختار سرمایه شرکت، مبلغ بهینه بدهی باید بگونهای تعیین شود که مزایای ناشی از بکارگیری بدهی بیشتر از افزایش ریسک شرکت باشد. با بکارگیری اهرم مالی، نسبتهای بدهی، پوشش بدهی و پوشش هزینه تأمین مالی میتوان مبلغ بهینه بدهی را در ساختار سرمایه تعیین نمود (موسوی و کشاورز، 1390).
خامساً: سرمایهگذار باید تجزیه و تحلیل دقیقی نسبت به سودآوری شرکت و ثبات سود داشته باشد. در صفحات قبل مطالبی در مورد اهمیت فروش شرکت عنوان گردید. اما فروش باید بگونهای باشد که پس از کسر تمامی هزینهها، سود معقولی را نصیب شرکت سازد. در شرایط رقابتی، شرکتها برای افزایش سود نمیتوانند قیمت فروش کالا را افزایش دهند، در این شرایط باید هزینه های شرکت کاهش یابد. بنابراین لازم است هزینه های شرکت مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند.
به طور کلی تجزیه و تحلیل دقیق صورت سود و زیان شرکت ضروری بنظر میرسد. کیفیت سود نیز عامل مهمی است. همچنین سرمایه گذار باید از رویههای حسابداری شرکت اطلاع داشته باشد، چون تغییر در رویههای حسابداری، سود گزارش شده توسط شرکت را دستخوش تغییر می کند. سرمایهگذار قبل از خرید هر سهم باید پیش بینی دقیقی در مورد سود هر سهم و مهمتر از آن، جریان نقدی هر سهم به عمل آورد. جریان نقدی هر سهم راهنمای خوبی جهت تعیین قابلیت دسترسی به وجوه ناشی از منابع داخلی است که می تواند برای توسعه شرکت بکار گرفته شود. جریان نقدی هر سهم قدرت سودآوری و توانایی تحصیل سود در آینده را به شکل واقع بینانه تری نشان می دهد. براساس اطلاعات گذشته شرکت در مورد سود هر سهم و جریانات نقدی هر سهم، میتوان سود سهام یا جریان نقدی هر سهم را پیش بینی نمود. اگر چه وضعیت سودآوری شرکت در آینده تعیین کننده ارزش سهام عادی است، اما این بدین معنی نیست که سالهای گذشته شرکت مد نظر قرار نگیرد. اگر رویداد مهمی در شرکت رخ نداده باشد، میتوان انتظار داشت که سود سالهای آینده تابعی از سود سالهای گذشته است (هاشمی و صادقی، 1388).
[1] Expansion
- Coleman & Tettey
[3] Maturrity
- Papadaki & Siougle
