1. 1. -secure attachmenttoothers ↑

 

1. 1. -independence, efficiencyandsense of identity ↑

 

1. 1. -freely expresstheir needs andemotionsacceptable ↑

 

1. 1. -spontaneity ↑

 

1. 1. -realisticlimitsand self-inhibition (self-control) ↑

 

1. 1. -realmof conscienceand rejection ↑

 

1. 1. -realmof conscienceand rejection ↑

 

1. 1. -emotionaldeprivation ↑

 

1. 1. -distrust-molestation ↑

 

1. 1. -havingperfect-Shame ↑

 

1. 1. -socialisolation-alienation ↑

 

1. 1. -rangeof functionalautonomy ↑

 

1. 1. -vulnerability toinjuryordisease. ↑

 

1. 1. -clutter ↑

 

1. 1. -theirunderdeveloped ↑

 

1. 1. -failure ↑

 

1. 1. -theareabordersdisrupted ↑

 

1. 1. -merit ↑

 

1. 1. -grandiosity ↑

 

1. 1. -insufficientself-discipline ↑

 

1. 1. -lead thefieldby others ↑

 

1. 1. -excessivecompensationscheme ↑

 

1. 1. -avoidancescheme ↑

 

1. 1. -submissionofscheme ↑

 

1. 1. -continuationscheme ↑

 

1. 1. restorationscheme ↑

 

1. 1. triggered ↑

 

1. 1. -distrust ↑

 

1. 1. -emotionaldeprivation ↑

 

1. 1. -defect ↑

 

1. 1. -social isolation ↑

 

1. 1. -dependence ↑

 

1. 1. -vulnerability toloss ↑

 

1. 1. -involvement ↑

 

1. 1. -failure toprogress ↑

 

1. 1. -entitlement/Grandiosity ↑

 

1. 1. -insufficientself-controland self-discipline ↑

 

1. 1. -obedience ↑

 

1. 1. -sacrifice ↑

 

1. 1. -saveapproval/attention ↑

 

1. 1. -worry/pessimism ↑

 

1. 1. -emotionalInhibition ↑

 

1. 1. -strictcriteria ↑

 

1. 1. theirpunishment ↑

 

1. 1. -cognitivedistortions ↑

 

1. 1. -patternsof yourlifedamage ↑

 

1. 1. -inefficientcopingstyles ↑

 

1. 1. -cognitivetechniques ↑

 

1. 1. -experimental techniques ↑

 

1. 1. -breakingpatternof behavior ↑

 

1. 1. -substance Abuse ↑

 

1. 1. Abadynky ↑

 

1. 1. -Carol ↑

 

1. 1. -Bylyngr ↑

 

1. 1. -Mousse ↑

 

1. 1. -Vashtvn ↑

 

1. 1. -Bundy ↑

 

1. 1. -Eyee ↑

 

1. 1. -Burke ↑

 

1. 1. -addressingreligious/spiritual ↑

 

1. 1. -social adjustment ↑

 

1. 1. -Masn ↑

 

1. 1. -BellAdjustmentInventory ↑

 

 

دانش فراشناختی راهبردی^[۳۲] سومین طبقه دانش فراشناختی است . فرد با داشتن این نوع دانش می‌داند برای رسیدن به اهداف شناختی خاص باید از راهبردهای مورد نیاز و مناسب آن استفاده کند و نیز فرد از راهبردهایی که در اختیار دارد و راهبردهایی که برای تکالیف شناختی مورد نیاز است آگاه است و آن ها را در جای مناسبش به کار می‌برد . به اعتقاد فلاول ( ۱۹۸۸ ) دانش فراشناختی فرد به تعامل ها و ترکیب بین دو سه مورد از این طبقات بستگی دارد . براین اساس می توان گفت تفکیک این طبقات از همدیگر صرفاً مبنای نظری دارد و در عمل تجزیه آن ها ممکن نیست . مجموع مؤلفه ها به صورت یک کل عمل می‌کنند و دانش فراشناختی فرد را به وجود می آورند که روی عملکردهای شناختی اثر می گذارنند . برای مثال ، برای تعامل بین مؤلفه های راهبرد و تکلیف می توان به مثال زیر اشاره نمود : راهبرد انتخابی شما موقعی که درباره موضوعی با دیگران صحبت کنید متفاوت از راهبردی است که در موقع گوش دادن به صحبت دیگری ‌در مورد آن موضوع به کار می برید ، ( رفوث و همکاران ، ۱۹۹۳ ، ترجمه خرازی ، ۱۳۷۵ ) .

 

در تقسیم بندی دیگری از دانش فراشناختی که متعلق به پارسیس و همکاران ( ۱۹۸۳ ) است دانش فراشناختی به سه نوع دانش خبری ، فرایندی و شرطی تقسیم می شود . دانش فراشناختی خبری شامل آگاهی فرد درباره خودش به عنوان یادگیرنده و عوامل مؤثر بر عملکرد او می شود . لورچ^[۳۳] و همکاران ( ۱۹۹۳ ؛ به نقل از دمبو ، ۱۹۹۴ ) معتقدند دانش خبری شامل موضوعاتی درباره ساخت تکلیف و توانایی‌های شخص است . با مقایسه دانش خبری و طبقات دانش فراشناختی فلاول ( ۱۹۸۸ ) می توان گفت که دانش خبری دو طبقه دانش فراشناختی شخصی و دانش فراشناختی تکلیف را شامل می شود و با آن دو همپوشی دارد ، ( رفوث و همکاران ، ۱۹۹۳ ، ترجمه خرازی ، ۱۳۷۵ ) .

 

دانش فراشناختی فرایندی به دانش فرد ‌در مورد اجرای مهارت های فرایندی گفته می شود . کسانی که درجات بالایی از این نوع دانش دارند ، مهارت ها را به طور خودکارتری به کار می‌برند . و احتمالاً به طور کارآمدتری با دانش فراشناختی راهبردی فلاول ( ۱۹۸۸ ) همپوشی دارد . علاوه بر این دانش فرایندی با تجربه فراشناختی که جز دیگری از فراشناخت است و متفاوت از دانش فراشناختی است همپوشی دارد . دانش فرایندی می‌تواند به سطحی فراتر از دانش فراشناختی فلاول ( ۱۹۸۸ ) گسترش یابد . و سرانجام این که به اعتقاد اسکراو و همکاران ( ۱۹۹۵ ) دانش فراشناختی شرطی به دانستن این که چه وقتی و چرا اعمال مختلف شناختی به کار برده می شود اشاره دارد . کراس و پارسیس ( ۱۹۸۸ ) نیز در این زمینه اظهار می دارند دانش شرطی عبارت است از درک موقعیت ها یعنی چه زمانی استفاده از راهبردهای خاص مورد نیاز است و چرا آن راهبردها بر درک مطلب تاثیر می‌گذارند؟ با مقایسه دانش شرطی با دانش فراشناختی فلاول ( ۱۹۸۸ ) می توان گفت دانش شرطی به تعامل طبقات دانش فراشناختی راهبرد و تکلیف و نیز تجربه فراشناختی اشاره دارد . در این جاست که فرد برای یک تکلیف خاص از بین راهبردهایی که در اختیار دارد راهبرد مناسب را انتخاب می‌کند . دانش شرطی چیزی فراتر از دانش فراشناختی فلاول ( ۱۹۸۸ ) است . دانش شرطی بیش از انواع دیگر دانش ها ماهیت فراشناختی دارد . زیرا که مستلزم تعامل بین انواع دانش های سطوح پایین تر است . می توان گفت که دانش شرطی یا مرلفه سوم در نظریه رفوث که قبلاً اشاره شد همپوشی دارد . رفوث و همکاران ( ۱۹۹۳ ؛ ترجمه خرازی ، ۱۳۷۵ ) . مؤلفه سوم فراشناخت را استفاده به جا و مناسب و با توجه به تکلیف و راهبرد می دانند . به اعتقاد لورچ و همکاران ( ۱۹۹۳ ؛ به نقل از دمبو^[۳۴] ، ۱۹۹۴ ) دانش فرایندی و خبری بر دانش و مهارت های مستلزم عملکرد تأکید دارند در حالی که دانش شرطی دانستن ‌در مورد چرایی و چگونگی اعمال مختلف است ، ( رفوث و همکاران ، ۱۹۹۳ ، ترجمه خرازی ، ۱۳۷۵ ) .

 

بنابر آن چه گفته شد مؤلفه نخست فراشناخت دانش فراشناختی بوده که نقش مهمی در تنظیم فعالیت های شناختی فرد دارد . به طور کلی می توان گفت که هرچند تمایزها و تفکیک هایی بین انواع و یا طبقات مختلف دانش فراشناختی قائل شده اند اما مؤلفه های دانش فراشناختی از همدیگر مجزا نیستند ، بلکه به صورت یک کل عمل می‌کنند و عملکرد آن ها به تعامل و تبدیل های این طبقات و انواع دانش فراشناختی بستگی دارد . این تعامل ها مؤلفه فراشناختی دیگری را نیز در بر می‌گیرد که تجربه فراشناختی ( فلاول ۱۹۸۸ ) نام دارد ، ( رفوث و همکاران ، ۱۹۹۳ ، ترجمه خرازی ، ۱۳۷۵ ) .

 

۱-۱-۲-تجربه فراشناختی

 

دومین مؤلفه فراشناختی در نظریه فلاول ( ۱۹۸۸ ) تجربه فراشناختی است . این مؤلفه برحسب نظریه های مختلف به همراه دانش فراشناختی کارکردهای زیر را انجام می‌دهد : نظم بخشی فرایندهای شناختی ( پارسیس و جاکوب^[۳۵] ، ۱۹۸۴ ) خود مدیریتی^[۳۶] در فکر کردن ( کراس و پارسیس ۱۹۸۸ ) کنترل فرایند^[۳۷] و کنترل خود^[۳۸] ( وینوگراد و پارسیس ، ۱۹۸۰ ) تنظیم و نظارت بر فکر ( کراس و پارسیس ، ۱۹۸۸ ) فعالیت های خودگردان ( گلاور و برونیگ^[۳۹] ، ۱۹۹۰ ؛ ترجمه خرازی ، ۱۳۷۶ ) تجربه فراشناختی ( فلاول ، ۱۹۸۸ ) . به تجارب شناختی یا عاطفی گفته می شود که به یک اقدام شناختی مربوط باشد . تجارب کاملاً آگاهانه به سادگی قابل بیان باشند نمونه روشنی از تجارب فراشناختی اند : البته تجارب فراشناختی تجارب کمتر آگاهانه و کمتر قابل بیان باشند را نیز شامل می‌شوند . گلاور و برونینگ ( ۱۹۹۰ ؛ ترجمه خرازی ، ۱۳۷۶ ) اظهار می دارند که افراد کمتر از این فعالیت های خودگردان خود اطلاع دارند ؛ مگر این که در جریان یک فعالیت شناختی مثل خواندن به مشکلی مثل ابهام در کلمه یا اشکال در جمله برخورد کنند . در این جاست که فراشناخت به آن ها هشدار می‌دهد که مشکل دارند و باید برای حل مشکل چاره ای بیندیشند .

 

تجربه فراشناختی همچنین ممکن است در زمان‌های مختلف ، یعنی قبل از اقدام شناختی ، ضمن آن یا بعد از آن رخ دهد . همچنین تجارب فراشناختی نشان می‌دهند که فرد در کجای یک اقدام شناختی است ؟ چه قدر پیشرفت کرده ؟ چه نوع پیشرفتی کرده و یا احتمالاً خواهد کرد ؟ این امر به ویژه به نظر می‌رسد در موقعیت هایی رخ می‌دهد که انتظار می رود فرد ناگزیر به نظارت آگاهانه بر فرایندهای درونی خود باشد و همچنین در موقعیت هایی قرار گیرد که ناچار باشد تک تک گام های شناختی را که بر می‌دارد ، احساس کند و نیز تصمیم گیری هایی را که اشتباه در آن ها پیامدهای سنگینی دارند مورد نظارت قرار دهد . آن چه گفته شد نمونه هایی از تجارب فراشناختی اند که ممکن است ‌در مورد اعمالی مانند ازدواج ، دوست یابی ، تحصیل و کار صورت گیرد و وابسته به حیطه ی خاصی نیستند ، ( رفوث و همکاران ، ۱۹۹۳ ، ترجمه خرازی ، ۱۳۷۵ ) .

 

۲-شادکامی

 

ویلیامز^[۳۷] وبست^[۳۸] ، مطالعه ای را روی صفات و ویژگی‌های زنان و مردان ۳۰ کشور انجام دادند. این صفات، صفاتی بودند که به طور قابل ملاحظه ای در این افراد پایدار بودند. به اعتقاد استرنبرگ صفات، نشانگر تفاوت در ‌سبک‌هایی است که ما آن را در گروه خاصی بیشتر تقویت می‌کنیم، به طور خاص مردها بیشتر برای سبک قانون‌گذار، درون نگر و آزادی خواه تشویق می‌شوند و زنها برای سبک‌های اجرایی و قضاوتی، برون نگر و محافظه کارانه تشویق می‌شوند. بدین ترتیب زنان و مردان از نظر اجتماعی(احتمالاً از بدو تولد) به شیوه های متفاوتی تربیت می‌شوند. آنچه به عنوان رفتار مطلوب یا حداقل رفتار قابل قبول می‌تواند در نظر گرفته شود، در زنان و مردان متفاوت است. تفاوت‌های موجود بین سبک تفکر زنان و مردان به تربیت اجتماعی آنان در فرهنگی که در آن متولد شده اند بر می‌گردد. به طور مرسوم الگوی تفکر قانون‌گذار و آزاد اندیش، بیشتر بین مردان پذیرفته شده است تا زنان. چنین به نظر می‌رسد که مردان قوانین را وضع می‌کنند و زنان آنان را رعایت می‌کنند، اما ممکن است این سنت در برخی فرهنگ‌ها تغییر کند(استرنبرگ،۱۳۸۱).

 

۲-۲-۴-۳- مقطع تحصیلی

 

زمانی که کودکان مدرسه را آغاز می‌کنند، دوره پرورش قانونگذاری به شدت محدود می شود. از کودکان انتظار می رود که خود را با ارزش‌های شکل گرفته در مدرسه هماهنگ سازند. معلمان تصمیم می گیرند که دانش آموزان چه کارهایی را باید انجام دهند و آن ها نیز انجام می‌دهند. دانش آموزانی که در مدرسه جهت ها و گروه‌بندی ها را رعایت نمی کنند، غیر اجتماعی و حتی نامتجانس به نظر می‌رسند. بعضی وقتها می گوئیم که کودکان در مدارس خلاقیت خود را از دست می‌دهند. در واقع آنچه آن ها از دست می‌دهند سبک تفکری است که عملکرد خلاق را به وجود می آورد. دانش آموزان به خاطر سبک اجرائی، جزئی نگری و محافظه کارانه تشویق می‌شوند. در دوره های پیشرفته دانشکده و حتی دوره های فارغ التحصیلی به خاطر نوشتن مقالات مقایسه ای و ارائه نظریه های مغایر یا تحقیق تحصیلی یا نقشه های عملی تشویق می‌شوند. حال سبک تفکر قضایی دارای اهمیت است، و تفکر اجرایی کمتر مورد توجه است. وقتی فرد وارد حرفهای می شود، مثلاً به عنوان یک روان شناس محقّق، به خاطر تفکرات خلاق در پیشبرد این زمینه تشویق خواهد شد،اکنون سبک تفکر قانون‌گذار تشویق می شود، افرادی که مدت بیشتری در این شغل بوده اند نسبت به کسانی که تازه وارد این حرفه شده اند از آزادی بیشتری برای ابراز عقاید خود برخوردارند. مقالات ارائه شده و طرح های پیشنهادی از سوی محققان سال‌های آخر دانشکده مانند مقالات و طرحهای افرادی که در سال‌های اول هستند، به یک شیوه بررسی نمی شود. به کسی که سال آخر است، نسبت به کسی که سال اول است، در جهت سبک قانونگذاری، آزاد اندیش و تغییر این زمینه، فرصت بیشتری داده می شود. به طور شگفت انگیزی دانشجویان سال آخر، بیشتر انقلابی هستند چون در این زمینه محدود نشده اند و به احتمال بیشتر عقیده به تغییر رشته دارند(استرنبرگ،۱۳۸۱).

 

۲-۲-۴-۴- سبک‌های تفکّر والدین

 

آنچه مورد توجه و تشویق والدین قرار می‌گیرد، احتمالاً در سبک‌های تفکر فرزندان منعکس می شود. والدین ممکن است در خانه سؤالات گسترده کودکان را تشویق کنند، ولی در مدرسه چنین سؤالاتی تشویق نشود و یا بالعکس. ‌بنابرین‏ هیچ عامل اجتماعی نمی تواند منحصراًً بر نتایج نهایی تأثیر بگذارد. ‌بنابرین‏ سبک‌های تفکر والدین، یکی از عواملی است که می‌تواند بر رشد شیوه تفکر کودکان مؤثر باشد(استرنبرگ،۱۳۸۱).کودکان بسیاری از الگوهای رفتاری، خصوصیات اخلاقی، انگیزه ها و نگرش ها و ارزش‌های والدین خود را از طریق فرایندهای تقلید وهمانند سازی کسب می‌کنند، این فرایندها بدون آموزش عمدی والدین یا تلاش عمدی کودک برای یادگیری ایجادمی شود(ماسن،۱۳۸۵). عواملی چون نگرش های والدین، محیط خانه، و طرز برخورد والدین با کودکان همگی در شکل گیری سبک‌های تفکر فرزندان مهمّ اند(کاپلان،۱۳۸۴).

 

۲-۲-۴-۵- مدرسه و شغل

 

هر معلمی فلسفه آموزشی را به کلاس می آورد، که نقش مهمی در یادگیری کودکان دارد. ‌در مورد دو روش فلسفی تحقیقات زیادی صورت گرفته است. این دو روش از نظر آنچه به کودکان آموخته می شود، نحوه ای که تصور می شود آن ها یاد می گیرند، و شیوه ای که آن ها ارزیابی می شود با یکدیگر فرق دارند. در کلاس های سنتی، کودکان از نظر فرایند یادگیری، نسبتاً منفعل هستند. معلم تنها مرجع صلاحیت دار است و بیش از همه صحبت می‌کند. شاگردان اغلب اوقات خود را پشت میزهایشان می گذرانند،آن ها گوش می‌کنند، وقتی صدایشان می‌کنند، پاسخ می‌دهند، و تکالیف تعیین شده را انجام می‌دهند. پیشرفت آن ها از طریق نحوه ای که معیارهای هنجاری کلاس خود را بر آورده کرده‌اند، ارزیابی می شود.

 

 

 

شکل(۱-۱) مدل مفهومی ابتدایی تحقیق

 

۱-۱۰- واژه های کلیدی تحقیق

 

فرش دستباف^[۲]

 

فرش در بین عامه مردم به زیراندازی گفته می شود که با مواد اولیه طبیعی مانند الیاف« پنبه، پشم، ابریشم، کتان» غیره یا مصنوعی به صورت دستی یا ماشینی بافته می شود. اگر چه« گلیم، زیلو، جاجیم، پلاس، نمد» و امثال آن ها نیز فرش اند اما اصطلاح فرش معمولا” برای «قالی» به کار می رود. فرشی که به وسیله بافندگان و با دست بافته گردد را فرش دستبافت گویند(دانشگر،۱۳۷۲، ص۳۹۸).

 

جایگاه محصول^[۳]

 

موضع و یا جایگاه یک محصول، مکانی است که آن محصول در مقایسه با محصولات رقبا در اذهان مصرف کنندگان اشغال می‌کند. در واقع مجموعه پیچیده ای است از برداشت ها، تاثیرات و احساساتی که مصرف کنندگان نسبت به محصول در مقایسه با رقبا دارند(اسماعیل پور، ۱۳۹۰، ص۱۷۵).

 

بازار^[۴]

 

به طور سنتی بازار عبارت است از مکانی فیزیکی که در آنجا خریداران و فروشندگان گردهم می‌آیند تا به امر مبادله ی کالا بپردازند. اقتصاددانان بازار را به عنوان مجموعه ای از خریداران و فروشندگان در نظر می گیرند که به مبادله محصولی خاص و یا به مبادله ی گروهی از محصولات می پردازند(اسماعیل پور،۱۳۹۰، ص۱۶).

 

توسعه^[۵]

 

در لغت به معنای رشد تدریجی در جهت پیشرفته‌ترشدن، قدرتمندترشدن و حتی بزرگ‌ترشدن است. (فرهنگ لغات آکسفورد، ۲۰۰۱).

 

توسعه بازار^[۶]

 

استراتژی است برای رشد شرکت از طریق مشخص کردن و ایجاد خرده بازارهای جدید برای محصولات جاری شرکت، ایجاد خرده بازارهای جدید می‌تواند ‌بر اساس مناطق جغرافیای جدید و یا سایر عوامل مثل عوامل دموگرافی یا اجتماعی باشد(اسماعیل پور،۱۳۹۰، ص ۲۹).

 

فصل دوم

 

ادبیات تحقیق

 

مقدمه

 

صنعت فرش دستباف ایران از دیرباز پتانسیل لازم برای بهبود متغیرهای کلان اقتصادی را در خود داشته است. این صنعت از بعد اشتغال و ایجاد درآمد یکی از رشته‌های اشتغال زا و منبع کسب درآمد بخش قابل توجهی از مردم، بخصوص روستاییان بوده است. از سوی دیگر نقش ممتاز این صنعت در زمینه اشتغال در مناطق شهری و روستایی و جلوگیری از سیل بی رویه مهاجرت روستاییان به شهرها نیز غیر قابل انکار است. صنعت فرش دستباف ایران در بعد تجارت خارجی نیز در سال‌های گذشته یکی از مهمترین منابع درآمد ارزی کشور بوده، در این راستا با توجه به پرنوسان بودن بهای نفت در بازارهای جهانی و همچنین نوسانات درآمد ارزی حاصل از صادرات نفت، به جهت ایجاد حاشیه امنیت برای بسیاری از بخش‌های اقتصادی، توسعه صنایع داخلی و ملی، افزایش صادرات غیر نفتی و عدم اتکا به درآمد حاصل از فروش نفت و استدلال اقتصادی، می توان نقش ممتازی را برای این صنعت قائل شد(علوی زاده و همکاران، ۱۳۸۲، ص ۱۸۳).

 

بخش اول

 

مقدمه

 

فصل دوم شامل دو بخش است.

 

در بخش اول محقق به بیان مفهوم فرش دستباف، تاریخچه فرش، بررسی فرش از لحاظ زمانی و بررسی نقش فرش در اقتصاد ایران و ادبیات موضوعی تحقیق می پردازد.

 

۲-۱- ۱- مفهوم فرش و فرش دستباف

 

فرش کلمه ای عربی است به معنی گستردن و گستردنی و هر چیزی که گسترده شود مانند قالی و پلاس و نظا یر آن را شامل می شود. قالی خود از کلمه ترکی قالین می‌باشد به معنی فرش بزرگ پرزدار که با نخ و پشم به رنگ ها و نقوش مختلف می‌باشد. قالی کوچک را قالیچه می‌گویند. در انگلیسی به فرش Carpet می‌گویند که به معنی فرش کردن با قالی، پوشاندن، با قالی تزئین کردن است(ملاحسینی، ١٣۶۵، ص۷). فرش در بین عامه مردم به زیراندازی گفته می شود که با مواد اولیه طبیعی مانند الیاف« پنبه، پشم، ابریشم، کتان» غیره یا مصنوعی به صورت دستی یا ماشینی بافته می شود. اگر چه« گلیم، زیلو، جاجیم، پلاس،نمد» و امثال آن ها نیز فرش اند اما اصطلاح فرش معمولا” برای «قالی» به کار می رود. فرشی که به وسیله بافندگان و با دست بافته گردد را فرش دستبافت گویند(دانشگر،۱۳۷۲، ص۳۹۸). در ادبیات صنایع دستی، منظور از فرش دستباف عبارتند از: آنچه به وسیله دست از تار و پود به هم بافته و پرزدار باشد(پاسبان، ۱۳۷۸، ص ۵۸).

 

۲-۱-۲- تاریخچه فرش

 

زمین در فاصله ۱۵۰ میلیون کیلومتری خورشید واقع است و ۸ دقیقه و ۱۸ ثانیه طول می‌کشد تا نور خورشید به زمین برسد. ‌بنابرین‏ سهم زمین در دریافت انرژی از خورشید میزان کمی از کل انرژی تابشی آن می‌باشد. سرمنشاء تمام اشکال مختلف انرژی‌های شناخته شده تاکنون شامل ( سوختهای فسیلی ذخیره شده درزمین، انرژی‌های بادی، آبشارها، امواج دریاها و. . . ) موجود در کره زمین از خورشید می‌باشد. انرژی خورشید همانند سایر انرژیها به طور مستقیم یا غیر مستقیم می‌تواند به دیگر اشکال انرژی تبدیل شود، همانند گرما و الکتریسیته و. . . . ولیکن موانعی شامل ( ضعف علمی و تکنیکی در تبدیل بعلت کمبود دانش و تجربه می‌دانی – متغیر و متناوب بودن مقدار انرژی به دلیل تغییرات جوی و فصول سال و جهت تابش – محدوده توزیع بسیار وسیع ) موجب گردیده که نتوان استفاده مناسبی از این موحبت خدایی داشته باشیم. استفاده ازمنابع عظیم انرژی خورشید برای تولید انرژی الکتریسته، استفاده دینامیکی، ایجاد گرمایش محوطه ها و ساختمان‌ها، خشک کردن تولیدات کشاورزی و تغییرات شیمیایی و. . . . . اخیراً شروع گردیده است(حاج سقطی، ۱۳۸۰).

 

در سال ۱۸۳۰ ستاره شناس انگلیسی به نام جان هرشل^[۲۲] یک جعبه جمع‌ آوری خورشیدی را برای پختن غذا در طول یک سفر در افریقا استفاده کرد. کاربردهای الکتریکی فتوو لتایک‌ها را آزمایش می‌کنند یک فرایند که توسط آن انرژی نور خورشید به طور مستقیم به الکتریسیته تبدیل می‌شود. الکتریسیته می‌تواند به طور مستقیم از انرژی خورشید تولید شود و ابزارهای فتوولتایک استفاده کند یا به طور غیر مستقیم از ژنراتورهای بخار ذخایر حرارتی خورشیدی را برای گرما بخشیدن به یک سیال کاربردی مورد استفاده قرار می‌دهند(چن، وانگ و چانگ، ۲۰۰۸)^[۲۳].

 

۲-۲-۱- تاریخچه انرژی خورشیدی

 

شناخت انرژی خورشیدی و استفاده از آن برای منظورهای مختلف به زمان ماقبل تاریخ باز می‌گردد. شاید به دوران سفالگری، در آن هنگام روحانیون معابد به کمک جامهای بزرگ طلائی صیقل داده شده و اشعه خورشید، آتشدانهای محرابها را روشن می‌کردند. یکی از فراعنه مصر معبدی ساخته بود که با طلوع خورشید درب آن باز و با غروب خورشید درب بسته می‌شد.

 

ولی مهم‌ترین روایتی که درباره استفاده از خورشید بیان شده داستان ارشمیدس دانشمند و مخترع بزرگ یونان قدیم می‌باشد که ناوگان روم را با بهره گرفتن از انرژی حرارتی خورشید به آتش کشید گفته می‌شود که ارشمیدس با نصب تعداد زیادی آئینه‌های کوچک مربعی شکل در کنار یکدیگر که روی یک پایه متحرک قرار داشته‌است اشعه خورشید را از راه دور روی کشتیهای رومیان متمرکز ساخته و ‌به این ترتیب آن ها را به آتش کشیده‌است. در ایران نیز معماری سنتی ایرانیان باستان نشان دهنده توجه خاص آنان در استفاده صحیح و مؤثر از انرژی خورشید در زمان‌های قدیم بوده است.

 

با وجود آنکه انرژی خورشید و مزایای آن در قرون گذشته به خوبی شناخته شده بود ولی بالا بودن هزینه اولیه چنین سیستمهایی از یک طرف و عرضه نفت و گاز ارزان از طرف دیگر سد راه پیشرفت این سیستم‌ها شده بود تا اینکه افزایش قیمت نفت در سال ۱۹۷۳ باعث شد که کشورهای پیشرفته صنعتی مجبور شدند به مسئله تولید انرژی از راه های دیگر (غیر از استفاده سوختهای فسیلی) توجه جدی‌تری نمایند(کعبی نژاد، ۱۳۸۷).

 

۲-۲-۲- مزایای نیروگاه های خورشیدی

 

نیروگاه‌های خورشیدی که انرژی خورشید را به برق تبدیل می‌کنند امید است در آینده با مزایای قاطعی که در برابر نیروگاه‌های فسیلی و اتمی دارند به خصوص اینکه سازگار با محیط زیست می‌باشند، مشکل برق بخصوص در دوران اتمام ذخائر نفت و گاز را حل نمایند. تأسیس و به کارگیری نیروگاه‌های خورشیدی آینده‌ای پر ثمر و زمینه‌ای گسترده را برای کمک به خودکفایی و قطع وابستگی کشور به صادرات نفت فراهم خواهد کرد. اکنون شایسته‌است که به ذکر چند مورد از مزایای این نیروگاه‌ها بپردازیم(عیوضی، ۱۳۸۴).

 

الف) تولید برق بدون مصرف سوخت

 

نیروگاه‌های خورشیدی نیاز به سوخت ندارند و برخلاف نیروگاه‌های فسیلی که قیمت برق تولیدی آن ها تابع قیمت نفت بوده و همیشه در حال تغییر می‌باشد. در نیروگاه‌های خورشیدی این نوسان وجود نداشته و می‌توان بهای برق مصرفی را برای مدت طولانی ثابت نگهداشت.

 

ب) عدم احتیاج به آب زیاد

 

نیروگاه‌های خورشیدی بخصوص ‌دودکش‌های خورشیدی با هوای گرم احتیاج به آب ندارند لذا برای مناطق خشک مثل ایران بسیار حائز اهمیت می‌باشند. (نیروگاه‌های حرارتی سنتی هنگام فعالیت نیاز به آب مصرفی زیادی دارند).

 

ت) امکان تأمین شبکه های کوچک و ناحیه‌ای

 

نیروگاه‌های خورشیدی می‌توانند با تولید برق به شبکه سراسری برق نیرو برسانند و در عین امکان تأمین شبکه های کوچک ناحیه‌ای، احتیاج به تأسیس خطوط فشار قوی طولانی جهت انتقال برق ندارند و نیاز به هزینه زیاد احداث شبکه های انتقال نمی‌باشد.

 

ث) استهلاک کم و عمر زیاد

 

نیروگاه‌های خورشیدی بدلایل فنی و نداشتن استهلاک زیاد دارای عمر طولانی می‌باشند در حالی که عمر نیروگاه‌های فسیلی بین ۱۵ تا ۳۰ سال محاسبه شده‌است.

 

ج) عدم احتیاج به متخصص

 

نیروگاه‌های خورشیدی احتیاج به متخصص عالی ندارند و می‌توان آن ها را به طور اتوماتیک به کار انداخت، در صورتی که در نیروگاه‌های اتمی وجود متخصصین در سطح عالی ضروری بوده و این دستگاه‌ها احتیاج به مراقبت‌های دائمی و ویژه دارند.

 

۲-۲-۳- کاربردهای غیر نیروگاهی

 

‌کاربردهای غیر نیروگاهی از انرژی حرارتی خورشید شامل موارد متعددی می‌باشد که اهم آن ها عبارت‌اند از: آبگرمکن و حمام خورشیدی – سرمایش و گرمایش خورشیدی – آب شیرین کن خورشیدی – خشک کن خورشیدی – اجاق خورشیدی – کوره‌های خورشیدی و خانه های خورشیدی(سادات حسینی شکرابی، ۱۳۸۸).

 

الف – آبگرمکن‌های خورشیدی و حمام خورشیدی

 

تولید آب گرم تهیه آب گرم بهداشتی در منازل و اماکن عمومی به خصوص در مکانهایی که مشکل سوخت رسانی وجود دارد استفاده کرد. چنانچه ظرفیت این سیستم‌ها افزایش یابد می‌توان از آن ها در ‌حمام‌های خورشیدی نیز استفاده نمود. تاکنون با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران تعداد زیادی آب گرمکن خورشیدی و چندین دستگاه حمام خورشیدی در نقاط مختلف کشور از جمله استان‌های خراسان، سیستان و بلوچستان، یزد و کرمان نصب و راه اندازی شده‌است(سادات حسینی شکرابی، ۱۳۸۸).

 

ب – گرمایش و سرمایش ساختمان و تهویه مطبوع خورشیدی